Lichamelijk fit en gezond zijn is het meest bekend als we praten over vitaliteit. Het niveau waar je zit bepaalt wat je uit je lichaam kunt halen. Van boven naar beneden zien we het volgende:

  1. Top fit. Alles wat je hebt uitgevoerd hebt op onderliggende niveaus moet op dit niveau topprestaties mogelijk maken. De lichamelijke fitheid die je in onderliggende lagen verzameld hebt wordt op dit niveau direct terugverdiend.
  2. Training. Waar beweging en ontspanning gaat over het voorkomen van ziektes en gezond leven door goede voeding, beweging en ontspanning, gaat dit niveau over geplande en gerichte oefeningen. Trainingen zijn een reeks van vaardigheden en hulpmiddelen waarmee je het lichaam voorbereid op het leveren van bijzondere prestaties.
  3. Gewoontevorming en gedragsverandering. Na een periode van goede voeding, beweging en ontspanning ga je je al beter voelen. Als je dat gevoel hebt ben je klaar voor gerichte verandering die impact kan hebben. De sleutel is om de reeks stappen die je doorloopt om gezond te leven tot een vanzelfsprekende, automatische gewoonte te maken.
  4. Beweging en ontspanning. Dit is eenvoudigweg de manier waarop je je dagen vult om goed voor je hart en brein te zorgen. Het start met gezonde beweging, rust en voedingstoffen.
  5. Voeding. Gezondheid begint bij de juiste en volledige voeding.

Voeding

Dit omvat:

  • Ademhalen
  • Vullen of voeden
  • Eiwitten, vitaminen, mineralen, sporen, elementen en vetzuren

Het leven begint bij ademhalen. Fysieke vitaliteit begint bij gezonde voeding. Een basisvaardigheid is dat je onderscheid kunt maken tussen vulling en voeding.

Gezond voeden is een proces dat nooit eindigt. Dagelijks heb je de juiste voedingstoffen nodig met bijvoorbeeld eiwitten, vitaminen, mineralen enzovoort. Gedurende je leven leer je steeds nieuwe dingen en optimaliseer je jouw voeding.

Ademhalen en voeding staan onderaan in de piramide omdat al het andere ervan afhangt.

Ik geef een voorbeeld: Gewoonteverandering door zelfleiderschap (niveau 3) zal een hele uitdaging zijn als je geen basis hebt op een lager niveau met ademen en voeding (niveau 5).

Nog een voorbeeld bij niveau 5 van de piramide van fysieke vitaliteit. Het zal je moeite kosten om je hart gezond te houden, voldoende te bewegen (niveau 2) als jouw voedsel ongezond is (niveau 5)

Dit betekent dat problemen op een niveau dichter tegen de top vaak terug te voeren zijn op zwakke punten in de basisvaardigheden. Focussen op vaardigheden op een lager niveau zal alle niveaus erboven versterken.

Beweging en ontspanning

Dit omvat:

  • Zelfredzaamheid
  • Bewegen
  • Slapen
  • Hart
  • Neurotransmitters
  • Spieren
  • Verbranding

Bewegen doe je zelf in het dagelijks leven. Zittend werk kan ongezond zijn. Wandelen, fietsen, sporten is gezond dat weet iedereen.

Maar hoeveel moet je bewegen? En hoe moet je ontspannen?

Zelfredzaamheid bij de Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL) is een basis die je wil beheersen. Het zijn de dagelijks terugkerende basisverrichtingen die je moet doen om zelfstandig te kunnen blijven leven.

En natuurlijk speelt ons hart een levensbelangrijke rol. Ook neurotransmitters ofwel overdrachtsstoffen ZIjn van levensbelang. Het zijn signaalstoffen die zenuwimpulsen overdragen tussen zenuwcellen in het zenuwstelsel of die impulsen overdragen op spiercellen of van zenuwreceptoren op sensorische zenuwcellen.

Ik geef voorbeelden wat de betekenis is van deze onderwerpen op het niveau beweging en ontspanning.

Te weinig slapen is meestal een bottleneck voor een serieuze effectieve training. Hierdoor wordt het gewenste niveau van de training niet gehaald waardoor je niet verder komt. Trouwens wist je dat één op de zeven mensen zich wel eens ziek meldt vanwege slaapgebrek?

Bewegen als de werking van je zenuwstelsel je in de steek laat is moeilijk zo niet onmogelijk. Het is noodzakelijk dat er geen hiaten zijn. Je kunt vaak zelf het nodige doen om het fit te houden.

Gewoontevorming en gedragsverandering

Dit omvat:

  • Zelfreflectie
  • Zelfliefde
  • Zelfvertrouwen
  • Zelfleiderschap

Het resultaat van je gedrag is de verandering. Gewoontes belemmeren dat je andere dingen gaat doen. Als je gemotiveerd bent kun je zelf de regie nemen. Het is wel nodig dat je in staat bent tot zelfreflectie. En zelfliefde en zelfvertrouwen hebt. Gedrag uit zich meestal fysiek. Maar het heeft een mantale grondslag. Daarom vind je dezelfde onderwerpen op dit derde niveau ook in de priamide van mentale vitaliteit.

Dat wat je doet (gedrag) wordt bepaald door wat je kunt of kent (capaciteiten of competenties), wil of verlangt (toewijding of commitment) en durft of mag (de omstandigheid of context).

Zelfleiderschap begint bij zelfreflectie. Ofwel stilstaan bij wat je kunt en kent. Wat je anders wil.

Zelfliefde of zelfacceptatie maakt dat je vanuit je hart weet wat je moet doen.

En zelfvertrouwen heb je nodig om in actie te komen en zelf de regie te nemen. Als dit ontbreekt leidt het leven jou in plaats dat jij je leven leidt.

Een kleine verandering op één van de vier aandachtsgebieden kan al enorm helpend zijn. Iets meer ontspanning, iets meer bewegen, iets gezonder eten iets beter slapen. Kleine veranderingen leiden vaak tot volgende veranderingen en gezonde beslissingen. Daarmee komt de verandering op gang als een soort vliegwiel.

Om op een hoger niveau te komen moet je in staat zijn om gewoontes aan te passen en gericht te veranderen. Training om topfit te worden vereist de eigenschappen op dit niveau.

Training

Dit omvat:

  • Voedingsschema’s
  • Trainingsschema’s

De voorwaarden uit de lagere niveaus zijn nodig om met gedragsverandering te verbeteren. Dus beweeg meer dan voldoende, eet meer dan gezond en neem meer dan genoeg rust.

Schema’s met afgestemde hoeveelheden en intensiteit helpen je jouw doel te bereiken. Op dit niveau foucus je op het verbeteren. Je let nog beter op je voeding. Dus serieus gezonde dagmenu’s met puur en onbewerkt voedsel en voldoende variatie. En ook voldoende duur en intensiteit van beweging en rust waar je niet alleen blij van wordt maar je ook gericht dichter bij je einddoel brengt.

Topfit

Dit omvat:

  • Topfit

Het gaat er bij dit niveau om dat je het maximale uit je lichaam haalt. Voor iedereen is dat anders. Ook als je een beperking hebt kun je topfit zijn. en ook als je niet aan topsport doet.

Alles wat je hebt geleerd van de eerdere niveaus maakt je op dit niveau op de toppen van je kunnen. Daarom is dit niveau het sluitstuk van de piramide. De inspanningen die je op de lagere niveaus verzameld hebt moet hier direct worden terugverdiend.

Voorbeelden van manieren waarop fysieke vitaliteit getraind kan worden: Bijvoorbeeld door het werken aan betere voeding (niveau 5). En je dag indelen met voldoende beweging (niveau 4). Maar ook de principes van persoonlijk leiderschap (niveau 3) moeten behandeld worden.